Luật Thủ đô sửa đổi năm 2024: tạo đà để Hà Nội tăng tốc phát triển

Ngày 28/6/2024, tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Thủ đô. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2025 (trong đó có 5 nội dung có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025). UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 225/KH-UBND ngày 22/7/2024 về việc triển khai thi hành Luật Thủ đô.

Ngày 02/8/2024, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 762/QĐ-TTg về Kế hoạch triển khai thi hành Luật Thủ đô 2024 nhằm đảm bảo việc thi hành Luật Thủ đô 2024 đồng bộ, thống nhất, kịp thời, hiệu quả. Ngày 6/8, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh ký ban hành công văn số 2565 /UBND-NC về việc triển khai thi hành Luật Thủ đô, đưa luật vào cuộc sống, hiện thực hóa khát vọng phát triển Thủ đô xứng tầm.

Về tổ chức chính quyền ở Hà Nội, Luật Thủ đô (sửa đổi) có những quy định bảo đảm tổ chức chính quyền Thủ đô theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Luật quy định chính quyền địa phương ở TP Hà Nội, huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc thành phố, xã, thị trấn là cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND; chính quyền địa phương ở phường tại Hà Nội là UBND phường.

Luật cũng phân quyền trực tiếp với quy định trong thời gian HĐND thành phố không họp, Thường trực HĐND thành phố quyết định một số nội dung và báo cáo HĐND thành phố tại kỳ họp gần nhất. Quy định này giúp bảo đảm tính cấp thiết, kịp thời trong quá trình quản lý, điều hành ở thủ đô.

Những cơ chế, chính sách đột phá trong Luật Thủ đô 2024 được kỳ vọng sẽ tạo bệ phóng để Hà Nội tăng tốc phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an sinh. Theo đó, một trong tư tưởng chính của Luật Thủ đô năm 2024 là đổi mới tư duy về mối quan hệ giữa Trung ương và địa phương, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho Hà Nội và chính sách nhân tài. Từ đó, tạo điều kiện để Hà Nội chủ động, sáng tạo, tự quản thực hiện nhóm chính sách đột phá, vượt trội để phát triển.

Đối với UBND thành phố Hà Nội, Luật Thủ đô (sửa đổi) phân cấp cho chính quyền thành phố quyết định thành lập mới đơn vị sự nghiệp công lập thuộc phạm vi quản lý; UBND, chủ tịch UBND, cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND các cấp được phân cấp hoặc ủy quyền thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn do pháp luật quy định. Cùng với quy định về việc phân cấp, ủy quyền giữa các cấp chính quyền của thành phố Hà Nội, Luật đã bổ sung quy định về việc phân cấp, ủy quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ, ngành cho các cơ quan của thành phố Hà Nội để cụ thể hóa chủ trương đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền. HĐND thành phố được chủ động hơn trong việc thành lập các ban của HĐND thành phố; giao HĐND thành phố một số thẩm quyền, như quyết định việc thành lập mới, tổ chức lại, giải thể các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính thuộc UBND quận, huyện, thị xã, thành phố. Đây là tiền đề giúp chính quyền thành phố Hà Nội chủ động, quyết liệt hơn trong việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền theo hướng tinh gọn, hợp lý, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả để đảm đương các nhiệm vụ, quyền hạn được giao như yêu cầu của Bộ Chính trị.

Trong các nhóm chính sách quan trọng của Luật Thủ đô năm 2024, phải kể đến là chủ trương phân quyền mạnh mẽ về quyết định đầu tư cho thành phố; các quy định thu hút nhà đầu tư chiến lược và các ưu đãi để thu hút nhà đầu tư... Luật sửa đổi lần này đã hoàn thiện với mức độ cao, bao quát hầu hết các lĩnh vực, gồm cả tổ chức chính quyền địa phương, việc phân quyền, việc liên kết phát triển mang tính liên vùng, chăm sóc sức khỏe nhân dân, tạo ra một kỷ nguyên mới cho Thủ đô của một nước có trên 100 triệu dân.

Luật Thủ đô năm 2024 được chỉnh lý theo hướng thể hiện rõ hơn vai trò của Thủ đô Hà Nội là trung tâm, động lực thúc đẩy liên kết, phát triển, là cực tăng trưởng của vùng Thủ đô, vùng Đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, vùng động lực phía Bắc và của cả nước; xác định chính sách ưu tiên đầu tư các chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng được triển khai trên địa bàn thành phố Hà Nội và các tỉnh, thành phố khác, không chỉ giới hạn trong vùng Thủ đô.

Cùng với đó, quy định đột phá về thu hút nguồn lực, đầu tư tài chính, đáp ứng nhu cầu tổ chức chính quyền và phát triển kinh tế của Thủ đô. Hay việc ưu tiên phát triển giao thông công cộng được coi là cơ chế hiệu quả để khai thác nguồn lực từ đất đai, phát triển kinh tế, hạ tầng mà nhiều nước phát triển trên thế giới đã áp dụng. Song song là phát triển không gian ngầm, không gian xanh, không gian giao thông và quy định về trọng dụng nhân tài trong chiến lược phát triển Thủ đô…

Liên quan đến vấn đề người dân đặc biệt quan tâm hiện nay là có pháp lý đủ mạnh xử lý các cơ sở, cá nhân vi phạm an toàn thực phẩm, giao thông đường bộ, bảo vệ môi trường…, Luật Thủ đô năm 2024 đã giao cho HĐND thành phố quy định mức tiền phạt cao hơn nhưng không quá 2 lần mức tiền phạt chung do Chính phủ quy định và không vượt quá mức phạt tối đa theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính với một số hành vi vi phạm hành chính tương ứng.

Nội dung đáng chú ý trong Luật Thủ đô 2024 là để bảo đảm an toàn cho người dân, Chủ tịch UBND các cấp được áp dụng biện pháp yêu cầu ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước với công trình xây dựng lấn chiếm đất công; sai quy hoạch; công trình xây dựng, cơ sở sản xuất, kinh doanh chưa được nghiệm thu phòng cháy, chữa cháy đã đi vào hoạt động và cơ sở kinh doanh dịch vụ vũ trường, dịch vụ karaoke không bảo đảm điều kiện an toàn về phòng cháy, chữa cháy.

Ngoài ra, còn nhiều quy định trong Luật được đánh giá vượt trội, được kỳ vọng tạo bệ phóng giúp Thủ đô Hà Nội tiên phong, đi đầu trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an sinh.